U skladu s važećim zakonodavstvom Bosne i Hercegovine, obaveza sastavljanja i revizije konsolidovanih finansijskih izvještaja propisana je za matična pravna lica koja kontroliraju zavisna društva. Ova obaveza je ključna za osiguranje transparentnosti poslovanja i usklađenosti sa međunarodnim računovodstvenim standardima (IAS/IFRS).

I Koji subjekti su obavezni?

Obaveza konsolidacije odnosi se na matična pravna lica koja ostvaruju kontrolu nad zavisnim društvima. Zakon izdvaja izuzimanja za mikro i mala pravna lica, dok srednja i velika pravna lica, uključujući i finansijske institucije, moraju sačinjavati konsolidovane finansijske izvještaje u skladu sa relevantnim zakonima i propisima.

Za matična društva koja nisu mala, obaveza se javlja u godini u kojoj ostvaruju kontrolu nad zavisnim društvom i traje dok ne izgube kontrolu. Konsolidovani izvještaji moraju biti dostavljeni regulatorima, poput Finansijsko-informatičke agencije (FIA) u Federaciji BiH i Agencije za bankarstvo u Republici Srpskoj, najkasnije do kraja aprila tekuće godine za prethodnu godinu.

II Obaveza revizije

Revizija konsolidovanih izvještaja obavezna je za sve subjekte koji prema zakonu spadaju u srednja i velika pravna lica, a proces revizije mora obaviti ovlašteno društvo za reviziju. Revizorski izvještaj treba biti dostavljen u skladu s ugovorom o reviziji, najkasnije do 30. septembra godine u kojoj se revizorski izvještaj sačinjava.

III Prekršajna odgovornost

Za neizvršenje obaveze konsolidacije i revizije, zakon predviđa novčane kazne. U Federaciji BiH, novčane kazne za pravna lica mogu iznositi od 10.000 KM do 50.000 KM, dok odgovorna lica u pravnim licima mogu biti kažnjena novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM. U Republici Srpskoj kazne za prekršaj mogu biti između 3.000 KM i 15.000 KM za pravna lica, dok odgovorne osobe u pravnim licima mogu biti kažnjene s iznosima od 300 KM do 1.500 KM.

IV Regulatorni nadzor

Agencija za bankarstvo Federacije BiH, kao i druge relevantne regulatorne institucije, vrše nadzor nad usklađenošću sa zakonodavstvom. Ova tijela imaju pravo inicirati prekršajne postupke u slučaju neizvršenja obaveza, a praksa u Federaciji BiH je da se prvo izdaju opomene pred pokretanje prekršajnog postupka prije nego se isti pokrene.

Obzirom na zakonske odredbe koje se odnose na konsolidaciju i reviziju finansijskih izvještaja, jasno je da svako nepoštovanje ovih propisa predstavlja značajan pravni rizik. Neposjedovanje pravovremeno dostavljenih konsolidovanih izvještaja, kao i neizvršenje obaveze revizije, ne samo da može rezultirati značajnim novčanim kaznama, već može ozbiljno narušiti integritet poslovanja i vjerodostojnost pravnog lica koje podliježe zakonskim obavezama u ovom domenu.

Iako je praksa regulatornih tijela često preventivna, uvođenje sankcija i pokretanje prekršajnih postupaka za kršenje propisa je neizbježno, te je u interesu svih pravnih lica da se striktno pridržavaju važećih zakona i propisa, čime osiguravaju usklađenost s međunarodnim standardima i zaštitu poslovne reputacije.